Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1041

25 stycznia 2024

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Bułgaria: zmiany w konstytucji. (Nie)spełnione obietnice polityczne

19 grudnia 2023 r. parlament Bułgarii uchwalił poprawki do konstytucji, które wprowadzają m.in. istotne zmiany dotyczące niektórych uprawnień prezydenta oraz parlamentu, a także funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Wprowadzenie zmian do konstytucji stanowi formalne spełnienie jednej z podstawowych obietnic politycznych ugrupowań reformatorskich. Przywrócenie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1040

25 stycznia 2024

Hanna Bazhenova - Zespół Wschodni

Niszczenie dziedzictwa kulturowego Ukrainy w czasie rosyjskiej agresji

Rosyjska agresja stanowi istotne zagrożenie dla dziedzictwa kulturowego Ukrainy. Na skutek działań wojennych setki zabytków i obiektów infrastruktury kulturalnej zostało zniszczonych lub uszkodzonych. Jednocześnie znaczną część ukraińskich dóbr kultury nielegalnie wywieziono z okupowanych terytoriów na Krym lub w głąb Federacji Rosyjskiej. Na tym tle powrót do...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1039

25 stycznia 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Reglamentowane prawo wyboru. Białoruś przed wyborami parlamentarnymi

25 lutego 2024 r. na Białorusi odbędą się wybory parlamentarne. W głosowaniu powszechnym wybrani zostaną deputowani Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi. Władze już od grudnia 2023 r. prowadzą akcję mobilizacyjną i propagandową na rzecz udziału w wyborach, których wyniki w niewielkim stopniu wpłyną na aktualną sytuację polityczną....

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1038

23 stycznia 2024

Dominik Héjj - Zespół Wyszehradzki

Fidesz-KDNP wykorzysta 2024 rok do umocnienia pozycji

Rok 2024 przyniesie w polityce węgierskiej istotne wydarzenia, zarówno na wewnętrznej scenie politycznej, jak i w otoczeniu międzynarodowym. Będą to zaplanowane na czerwiec wybory do Parlamentu Europejskiego (PE) i wybory samorządowe oraz prezydencja w Radzie UE. W polityce zagranicznej nadrzędnym celem będzie uzyskanie dostępu do dotychczas zamrożonych środków...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1037

18 stycznia 2024

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Ryzykowne referendum. Mołdawska gra polityczna wokół eurointegracji

Obóz rządzący w Republice Mołdawii promuje pomysł organizacji referendum dotyczącego polityki zagranicznej. Idea integracji europejskiej jest głównym elementem narracji politycznej Partii Działania i Solidarności. Pomysł referendum jest jednak odbierany jako kontrowersyjny i ryzykowny. Zaskakująca propozycja. Prezydentka Republiki Mołdawii Maia Sandu ogłosiła, że...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1036

18 stycznia 2024

Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Deficyt umiejętności cyfrowych w Europie Środkowej

Unia Europejska stawia sobie za cel, aby do 2030 r. 80% jej obywateli posiadało co najmniej podstawowe umiejętności cyfrowe. Aktualnie żadne z państw Europy Środkowej nie spełnia tego kryterium, a niektóre z nich – Rumunia, Bułgaria, Łotwa i Polska – notują pod tym względem najniższe wyniki w całej UE. Szczególnie niepokojący jest niski poziom kompetencji...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1035

18 stycznia 2024

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Terminale LNG w Europie Środkowej: znaczenie i funkcjonowanie

W państwach Europy Środkowej funkcjonuje kilka terminali regazyfikacyjnych LNG, których celem jest zapewnienie dostaw gazu ziemnego z różnych kierunków. W kontekście wybuchu wojny rosyjsko-ukraińskiej znaczenie tych terminali zdecydowanie wzrosło. Obecnie stanowią one kluczowe narzędzie w działaniach na rzecz dywersyfikacji źródeł oraz kierunków dostaw gazu...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1034

17 stycznia 2024

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Naruszenia przestrzeni powietrznej w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w kontekście wojny na Ukrainie

W efekcie wybuchu pełnoskalowej wojny rosyjsko-ukraińskiej w przestrzeni powietrznej państw Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW) doszło do licznych incydentów z użyciem środków napadu powietrznego i systemów obrony przeciwlotniczej. Z całą pewnością część z nich ma charakter intencjonalnych prowokacji, których celem jest realizowanie przez Rosję określonej agendy...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1033

16 stycznia 2024

Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Republika Czeska: powrót debaty o wstąpieniu do strefy euro

W 2024 r. Republika Czeska z dużym prawdopodobieństwem spełni trzy z czterech kryteriów konwergencji nominalnej, obecnych w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w zakresie wprowadzenia euro w miejsce korony czeskiej. Spełnienie przez Czechy wskazanych kryteriów oraz poparcie dla przyjęcia wspólnej europejskiej waluty podkreślił w noworocznym przemówieniu...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1032

15 stycznia 2024

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Bohaterowie także umierają: debata wokół mobilizacji w Ukrainie (część 2)

Obok dyskusji na temat losów dalszego wsparcia Zachodu w walce z rosyjską agresją w Ukrainie ma miejsce debata o skali, zakresie i formie mobilizacji do armii ukraińskiej. W tym kontekście duże emocje wywołały słowa prezydenta Zełenskiego o możliwej potrzebie powołania pod broń dodatkowo od 450 do 500 tys. osób. Dyskusja ta ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1031

15 stycznia 2024

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Bohaterowie także umierają: debata wokół mobilizacji w Ukrainie (część 1)

Obok dyskusji na temat losów dalszego wsparcia Zachodu w walce z rosyjską agresją w Ukrainie ma miejsce debata o skali, zakresie i formie mobilizacji do armii ukraińskiej. W tym kontekście duże emocje wywołały słowa prezydenta Zełenskiego o możliwej potrzebie powołania pod broń dodatkowo od 450 do 500 tys. osób. Dyskusja ta ma kluczowe znaczenie z punktu widzenia...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1030

12 stycznia 2024

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Kolejny rok kryzysu wokół północnego Kosowa

Widoczna w 2023 r. kontynuacja kryzysu politycznego i instytucjonalnego wokół czterech gmin w północnym Kosowie pokazała, że mimo kilkudziesięciu porozumień, wypracowanych w ramach dialogu między Belgradem i Prisztiną, w relacjach Kosowa i Serbii nadal istnieje wiele spraw, które wymagają uregulowania. Największa od lat eskalacja napięcia w północnym Kosowie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1029

12 stycznia 2024

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Visa-free. Białoruś w ruchu bezwizowym

W pierwszej połowie 2022 r. władze Białorusi w celu „utrzymania dobrosąsiedzkich stosunków” wprowadziły bezwizowy wjazd na Białoruś dla obywateli Litwy, Łotwy oraz Polski. Spotkało się to z dużym zainteresowaniem głównie obywateli państw bałtyckich, z których 731 tys. odwiedziło Białoruś do końca 2023 r. Mimo braku zainteresowania ruchem bezwizowym...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1028

11 stycznia 2024

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

„Słowacja na pierwszym miejscu”: polityka zagraniczna czwartego rządu Roberta Fico

Pod koniec 2023 r. przyjęta została deklaracja programowa koalicyjnego rządu Roberta Fico na lata 2023-2027. W dokumencie stosunkowo mało miejsca poświęcono kwestiom zagranicznym, a zapisane tam priorytety i wyzwania w dużym stopniu pokrywają się z programem wyborczym największej partii koalicyjnej Smer-SSD. Nowe władze zapowiadają bardziej „suwerenną”...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1027

11 stycznia 2024

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Rynki gazu ziemnego i ropy naftowej w państwach Europy Środkowej w 2023 r.

Państwa Europy Środkowej w 2023 r. podejmowały aktywne działania na rzecz wzmocnienia bezpieczeństwa energetycznego, co było trudnym procesem. Kluczowym celem o charakterze strategicznym było zmniejszenie zależności od dostaw surowców z Federacji Rosyjskiej poprzez inicjowanie nowych oraz kontynuowanie już realizowanych inwestycji. Co ważne, na kontynencie nadal...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1026

9 stycznia 2024

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Ukraina – sytuacja polityczna i nastroje społeczeństwa u progu trzeciego roku rosyjskiej inwazji

Sytuacja polityczna. Na początku 2022 r. scena polityczna Ukrainy była wyraźnie podzielona i skonfliktowana („Komentarze IEŚ”, nr 481). Narastała krytyka wobec obozu rządzącego – poziom poparcia dla prezydenta Wołodymyra Zełenskiego oscylował wówczas wokół 22%, a dla partii Sługa Narodu ok. 16% (dla porównania, podczas wyborów w 2019 r. Zełenski uzyskał...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1025

4 stycznia 2024

Zespół Bałkański - Zespół Bałkański

Wybory w Serbii i mobilizacja polityczna „serbskiego świata”

17 grudnia 2023 r. w Serbii miały miejsce przedterminowe wybory parlamentarne, lokalne i prowincjonalne, które zakończyły się kolejnym zwycięstwem rządzącej Serbskiej Partii Postępowej (SNS). Wybory, w których tradycyjnie już głosowali również Serbowie, mieszkający w państwach regionu, pokazały, że mimo upływu kilkudziesięciu lat od rozpadu SFRJ, na...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1024

28 grudnia 2023

Bartosz Jóźwik | Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki

Rok 2023: stan gospodarek Europy Środkowej

W 2023 r. pięć gospodarek Europy Środkowej (Estonia, Litwa, Węgry, Łotwa i Czechy) ma zakończyć rok w stanie recesji, natomiast cztery (Węgry, Czechy, Polska i Słowacja) z dwucyfrową średnioroczną inflacją. Ponadto aż siedem państw regionu ma odnotować deficyty budżetowe przekraczające 3% PKB. Prognozy gospodarcze na kolejne lata wskazują jednak, że gospodarki...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1023

28 grudnia 2023

Damian Szacawa | Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Co czeka region Morza Bałtyckiego w 2024 roku? Priorytety i wyzwania dla bezpieczeństwa

Agresja Rosji na Ukrainę w lutym 2022 r. była krytycznym punktem zwrotnym w regionie Morza Bałtyckiego. W 2024 r. państwa regionu staną przed licznymi wyzwaniami, z których najważniejsze dotyczyć będą rosnącego zagrożenia ze strony odbudowującej swój potencjał militarny Rosji, zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, a także wzrostu wydatków na cele obronne....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 1022

28 grudnia 2023

Michał Paszkowski - Zespół Bałtycki

Macedonia Północna rozbudowuje infrastrukturę dostaw gazu ziemnego

Macedonia Północna jest jednym z nielicznych państw w Europie, które w dalszym ciągu pozostają uzależnione od dostaw gazu ziemnego z Federacji Rosyjskiej. W długim horyzoncie czasowym celem rządu w Skopje jest dywersyfikacja dostaw surowca. Elementem takich działań jest rozbudowa infrastruktury importowej (interkonektory) z Grecją, Serbią i Albanią. Natomiast w...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 1021

27 grudnia 2023

Justyna Marzec | Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Republika Czeska: dywersyfikacja dostaw gazu i bezpieczeństwo energetyczne regionu

W wyniku pełnoskalowej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę szereg państw Unii Europejskiej podjęło inicjatywy na rzecz dywersyfikacji dostaw gazu celem uniezależnienia się od importu surowca z Rosji. Działania w tym zakresie zainicjował również rząd Republiki Czeskiej, który od początku wojny w Ukrainie poszukiwał rozwiązań w kierunku zwiększenia...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1020

20 grudnia 2023

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Przedterminowe wybory parlamentarne w Serbii z kryzysem politycznym w tle: wstępne wyniki głosowania (cz. 2)

17 grudnia 2023 r. w Serbii odbyły się przedterminowe wybory parlamentarne, wybory prowincjonalne oraz częściowe wybory lokalne. Zgodnie z przewidywaniami zwycięzcą wyborów na wszystkich trzech szczeblach okazała się rządząca nieprzerwanie od lipca 2012 r. Serbska Partia Postępowa. Według wstępnych wyników głosowania w nowym Zgromadzeniu Narodowym SNS obsadzi...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1019

18 grudnia 2023

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Przedterminowe wybory parlamentarne w Serbii z kryzysem politycznym w tle (cz. 1)

17 grudnia 2023 r. w Serbii odbyły się ogólnokrajowe wybory parlamentarne, wybory prowincjonalne oraz częściowe wybory lokalne. W każdym z tych przypadków były to wybory przedterminowe. Tłem kolejnych już przedterminowych wyborów parlamentarnych pozostaje 11-letnia dominacja SNS na serbskiej scenie politycznej, konsolidacja władzy w ręku prezydenta Serbii Aleksandra...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 1018

14 grudnia 2023

Zespół Bałkański - Zespół Bałkański

Szczyt UE-Bałkany Zachodnie

13 grudnia 2023 r. w Brukseli odbył się kolejny szczyt Unii Europejskiej i państw Bałkanów Zachodnich. Jakkolwiek szczyt ten trudno uznać za przełomowy, przyjęta na zakończenie obrad deklaracja potwierdza europejską perspektywę państw WB6, wskazuje na potrzebę przyśpieszenia procesu akcesyjnego i zacieśniania integracji gospodarczej Bałkanów Zachodnich z UE oraz...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 1017

14 grudnia 2023

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Walka z ekstremizmem jako instrument represji politycznych na Białorusi

Nowelizacja ustawy „O przeciwdziałaniu ekstremizmowi” na Białorusi doprowadziła do znacznego rozszerzenia i zaostrzenia kar za działalność antypaństwową. Władze zdecydowały o prawie całkowitej likwidacji organizacji pozarządowych i przejawów niezależnego myślenia. Tym samym jesteśmy świadkami największej fali represji politycznych w niepodległej Białorusi....

Więcej →