Komentarze IEŚ | Instytut Europy Środkowej

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 967

Łukasz Lewkowicz - Zespół Wyszehradzki

Słowacja po wyborach parlamentarnych: wielki powrót Roberta Fico

30 września 2023 r. na Słowacji odbyły się przedterminowe wybory do jednoizbowego parlamentu – Rady Narodowej. Od wielu miesięcy ich faworytem była lewicowa partia Smer-SSD Roberta Fico, która ostatecznie okazała się zwycięzcą. Wygrana kilkukrotnego premiera oznaczać może istotne zmiany w polityce zagranicznej Słowacji. Nie można również wykluczyć prób...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 966

Jakub Bornio - Zespół Wyszehradzki

Znaczenie Inicjatywy Trójmorza dla wojskowej współpracy w regionie

W pierwszych latach funkcjonowania Inicjatywy Trójmorza (Three Seas Initative, 3SI) wchodzące w jej skład państwa – nawet te, które przejawiały ambicje uczynienia z niej platformy geopolitycznego oddziaływania – w wymiarze narracyjnym unikały takich stwierdzeń. Przedstawiciele niektórych państw w sposób wyraźny zaznaczali nawet, że Inicjatywa ma charakter jedynie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 965

Andrzej Szabaciuk - Zespół Wschodni

Rosyjska mobilizacja wojenna w rok po dekrecie Władimira Putina

21 września 2023 r. minął rok od czasu ogłoszenia przez Władimira Putina dekretu mobilizacyjnego, który obowiązuje do dziś. W jego konsekwencji ponad 400 tys. rosyjskich poborowych trafiło na Ukrainę. Jeszcze większa grupa osób zdecydowała się na wyjazd z państwa w obawie przed wysyłką na front. Z perspektywy czasu należy stwierdzić, że tzw. „częściowa”...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 964

Agata Tatarenko | Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Przemysł motoryzacyjny w Republice Czeskiej: wzrost produkcji pojazdów elektrycznych

Przemysł motoryzacyjny jest w Republice Czeskiej jedną z głównych gałęzi gospodarki. Jako największa branża w Czechach odpowiada za blisko 10% PKB państwa, 26% produkcji przemysłowej i 24% eksportu. W pierwszej połowie 2023 r., po kilku latach negatywnych tendencji, przemysł motoryzacyjny odnotował wzrost produkcji. Równocześnie, w związku z rosnącą presją w...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 963

Anna Jagiełło-Szostak - Zespół Bałkański

Napięcia pomiędzy podmiotami składowymi Bośni i Hercegowiny

Akt oskarżenia wobec prezydenta Republiki Serbskiej i dyrektora Dziennika Urzędowego RS oraz decyzja Ministerstwa Spraw Wewnętrznych kantonu Sarajewo o zakazie organizacji wiecu pt. „Serbska przed Sądem”, który miał się odbyć 31 sierpnia 2023 r. przed Sądem Najwyższym i Prokuraturą Bośni i Hercegowiny, wywołały ostrą reakcję Związku Niezależnych...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 962

Jan Muś - Zespół Bałkański

Chorwacja: rozbudowa portu w Rijece przyśpiesza

13 września władze Rijeka Gateway wmurowały kamień węgielny pod nowy terminal kontenerowy. Jest to dobry prognostyk dla portu w Rijece, choć nie przesądza jeszcze o powodzeniu całego projektu. W północnej części Morza Adriatyckiego trzy porty – włoski w Trieście, słoweński w Koprze oraz chorwacki w Rijece – walczą ze sobą o przyciągnięcie potencjalnych...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 961

Konrad Pawłowski - Zespół Bałkański

Serbska amunicja na froncie w Ukrainie: deklaracje i dwuznaczności

Po rozpoczęciu pełnoskalowej agresji rosyjskiej na Ukrainę w lutym 2022 r. władze Serbii przyjęły wycofaną i sui generis neutralną pozycję wobec wojny na Wschodzie. Decydenci w Belgradzie konsekwentnie deklarowali także, że Serbia nie sprzedaje amunicji i uzbrojenia ani Rosji, ani Ukrainie. Istnieje jednak szereg powodów, by stwierdzić, że w okresie ostatnich...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 960

Łukasz Lewkowicz | Justyna Marzec - Zespół Wyszehradzki

Energetyka jądrowa na Słowacji: specyfika i wyzwania u progu wyborów parlamentarnych

Głównym źródłem pozyskiwania energii elektrycznej na Słowacji są obecnie elektrownie jądrowe, które produkują średnio 53% energii elektrycznej[1]. Sektor jądrowy zajmuje kluczowe miejsce w polityce energetycznej Słowacji i odpowiada za zapewnienie stałych i nieprzerwanych dostaw energii elektrycznej. Kwestie energetyczne stanowią istotny element trwającej obecnie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 959

Piotr Oleksy - Zespół Wschodni

Mołdawia zacieśnia współpracę z NATO

Zastępca sekretarza generalnego NATO, Mircea Geoană, w dniach 13-15 września 2023 r. odbył wizytę w Republice Mołdawii. Był to wyraźny sygnał, wskazujący na zacieśnianie współpracy między neutralnym państwem a Sojuszem Północnoatlantyckim. Mimo zwiększenia dynamiki we wzajemnych relacjach oraz zdecydowanie pronatowskiego kursu obecnego obozu władzy, współpraca...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 958

Agata Tatarenko | Szczepan Czarnecki - Zespół Wyszehradzki

Produkcja żywności i napojów w Republice Czeskiej: stan i wyzwania

W krajobrazie Republiki Czeskiej dominują duże gospodarstwa rolne, których średnia powierzchnia wynosi 130 ha. Czesi uprawiają głównie zboża i rośliny oleiste. Wśród zwierząt hodowlanych dominuje bydło. Równocześnie w wyniku przeobrażeń rynkowych, ale także charakterystyki czeskiego rolnictwa produkcja rolna nie zapewnia państwu pełnej samowystarczalności...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 957

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Albania: zmiany w rządzie premiera Ediego Ramy

Na początku września 2023 r. premier Albanii Edi Rama dokonał zmian personalnych w składzie swojego trzeciego już gabinetu oraz w rządzącej Partii Socjalistycznej (PS). Jest to zapowiedź reorganizacji struktur wewnętrznych ugrupowania oraz przygotowania nowej strategii działania na drugą połowę rządów. Część wdrożonych zmian personalnych może mieć związek z...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 956

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

Wojska obrony terytorialnej i milicja ludowa jako uzupełniający komponent sił zbrojnych Białorusi

W systemie bezpieczeństwa narodowego Białorusi ważną rolę, oprócz sił zbrojnych, pełnią wojska obrony terytorialnej. Ta formacja zwiększa zdolność obronną państwa oraz nadaje jej charakter narodowy. Z kolei w przypadku konfliktu zbrojnego powołana do życia w 2023 r. milicja ludowa ma pełnić rolę ruchu partyzanckiego. Początki. Pojęcie „obrony...

Więcej →

Zespół Bałkański, Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 955

Spasimir Domaradzki | Michał Paszkowski - Zespół Bałkański, Zespół Bałtycki

Bułgaria: rozliczenia rządu technicznego z umowy gazowej

W Bułgarii nowy rząd premiera Nikołaja Denkowa zlecił dochodzenie dotyczące zawartej w 2023 r. umowy bułgarsko-tureckiej, zakładającej dostęp spółki Bulgargaz do terminali LNG w Turcji oraz do tureckiej sieci przesyłowej. Zgodnie ze stanowiskiem rządu zawarta na okres 13 lat umowa pomiędzy spółkami Bulgargaz oraz BOTAŞ jest niekorzystna dla krajowego operatora...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 954

Agata Domachowska - Zespół Bałkański

Rozłam w Czarnogórskiej Cerkwi Prawosławnej

Niekanoniczna Czarnogórska Cerkiew Prawosławna (CPC) postrzegana jest przez część Czarnogórców jako jeden z kluczowych podmiotów podtrzymujących dziedzictwo niepodległej Czarnogóry oraz wzmacniających tożsamość narodową. Mimo to pozostaje ona w cieniu Serbskiej Cerkwi Prawosławnej, która cieszy się większym zaufaniem wśród czarnogórskiego społeczeństwa....

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 953

Aleksandra Kuczyńska-Zonik - Zespół Bałtycki

Nowy rząd na Łotwie – Evika Siliņa na stanowisku premiera

14 sierpnia 2023 r. dotychczasowy premier Łotwy Krišjānis Kariņš (Nowa Jedność) podał się do dymisji, obwiniając koalicjantów – Sojusz Narodowy i Zjednoczoną Listę – o to, że spowalniają dialog i utrudniają podejmowanie przez rząd decyzji. Po miesiącu negocjacji, 15 września parlament zatwierdził nowy rząd, składający się z Nowej Jedności, Związku...

Więcej →

Zespół Bałtycki

Komentarze IEŚ 952

Jakub Bornio - Zespół Bałtycki

Rozwój współpracy wojskowej państw Grupy Wyszehradzkiej w ramach jednostek międzynarodowych w 2023 roku

Ze względu na swoje położenie geopolityczne, w centrum obszaru wschodniej flanki Sojuszu Północnoatlantyckiego, państwa Grupy Wyszehradzkiej stanowią istotny zwornik procesów bezpieczeństwa w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Wymiar militarny współpracy w ramach Grupy Wyszehradzkiej był jej kluczowym elementem od początku funkcjonowania platformy, kiedy to...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 951

Aleksandra Kuczyńska-Zonik | Damian Szacawa | Jakub Bornio - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Infrastruktura graniczna na północno-wschodnim odcinku Unii Europejskiej: Litwa, Polska

W Polsce, na granicach z Białorusią i Rosją, od kilku lat konsekwentnie budowany jest system detekcji optoelektronicznej, który w rezultacie doświadczeń wynikających z kryzysu migracyjnego na granicy z Białorusią został uzupełniony o czujniki sejsmiczne i fizyczne bariery. Systemy są ciągle udoskonalane i rozbudowywane. Najnowsza zapora elektroniczna na granicy z...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 950

Aleksandra Kuczyńska-Zonik | Damian Szacawa | Jakub Bornio - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Infrastruktura graniczna na północno-wschodnim odcinku Unii Europejskiej: Finlandia, Estonia, Łotwa

Po rozpoczęciu wojny rosyjsko-ukraińskiej w 2014 r. oraz w efekcie kryzysu migracyjnego na granicach państw członkowskich Unii Europejskiej wywołanego przez reżim Alaksandra Łukaszenki w 2021 r., sąsiadujące z Rosją i Białorusią państwa członkowskie UE zintensyfikowały działania na rzecz wzmocnienia systemów zabezpieczenia swoich granic, będących jednocześnie...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 949

Łukasz Lewkowicz | Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Inicjatywa Trójmorza po szczycie w Bukareszcie: południowe rozszerzenie i brak dalszej instytucjonalizacji

W dniach 6-7 września 2023 r. Rumunia była organizatorem ósmego szczytu Inicjatywy Trójmorza (3SI). W Bukareszcie dokonano pierwszego w historii rozszerzenia o nowe, trzynaste państwo uczestniczące – Grecję, a także o kolejne państwo stowarzyszone – Mołdawię. Podczas spotkania podkreślono też znaczenie kwestii bezpieczeństwa w kontekście trwającej wciąż wojny...

Więcej →

Zespół Bałkański

Komentarze IEŚ 948

Spasimir Domaradzki - Zespół Bałkański

Powrót Wasiła Bożkowa do Bułgarii

25 sierpnia 2023 r. Wasił Bożkow, znany też jako „Czaszka”, powrócił do Bułgarii po ponad trzech latach pobytu w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, dokąd uciekł po wystawieniu nakazu aresztowania przez bułgarską prokuraturę w styczniu 2020 r. Bożkow to postać kontrowersyjna i jeden z najbogatszych Bułgarów. Był blisko każdej kolejnej władzy, ale nie...

Więcej →

Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 947

Dominik Héjj - Zespół Wyszehradzki

Sektor motoryzacyjny łączy na Węgrzech Wschód z Zachodem

Jedna trzecia produkcji przemysłowej Węgier związana jest z sektorem motoryzacyjnym. W 2022 r. stanowiło to wartość blisko 30 mld euro, a w pierwszym półroczu 2023 r. – 18,2 mld euro. W branży motoryzacyjnej zatrudnienie znalazło 170 tys. osób, tj. o 20 tys. więcej niż w 2022 r. Inwestycje w tym sektorze realizowane są zarówno przez kapitał zachodni (głównie...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 946

Jakub Olchowski - Zespół Wschodni

Konsekwencje śmierci Jewgienija Prigożyna

Nieudany pucz wagnerowców ukazał słabość państwa rosyjskiego i osobiście upokorzył Władimira Putina. Z jego punktu widzenia wyeliminowanie Jewgienija Prigożyna było koniecznością. W ten sposób chciał pokazać, kto panuje nad sytuacją, i ostrzec potencjalnych buntowników. W krótkiej perspektywie może to przynieść oczekiwane rezultaty, jednak długofalowo straty...

Więcej →

Zespół Wschodni

Komentarze IEŚ 945

Krzysztof Fedorowicz - Zespół Wschodni

„Bojowe braterstwo 2023” na Białorusi – wojskowe manewry Organizacji Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (ODKB)

Przeprowadzone na szeroką skalę ćwiczenia wojskowe państw ODKB na Białorusi powodują stan napięcia i zagrożenia w regionie. Nieprzypadkowy wybór poligonów położonych w bezpośrednim sąsiedztwie Polski i Litwy dowodzi wysoce propagandowego charakteru takich ćwiczeń. Jednak mimo pozornej jedności sojuszu wojskowego ODKB, pojawiają się pierwsze wewnętrzne...

Więcej →

Zespół Bałkański

Kometarze IEŚ 944

Anna Jagiełło-Szostak - Zespół Bałkański

Wizyta przedstawicieli prezydencji Bośni i Hercegowiny w Ukrainie

W dniach 23-24 sierpnia 2023 r. Željko Komšić i Denis Bećirović, członkowie prezydencji Bośni i Hercegowiny, złożyli oficjalną wizytę w Ukrainie. Jest to pierwsza wizyta chorwackiego i boszniackiego członka prezydencji BiH w tym państwie od początku wojny. W składzie delegacji zabrakło Željki Cvijanović, trzeciej członkini prezydencji BiH, reprezentującej...

Więcej →

Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Komentarze IEŚ 943

Łukasz Lewkowicz | Marlena Gołębiowska - Zespół Bałtycki, Zespół Wyszehradzki

Inicjatywa Trójmorza przed szczytem w Bukareszcie: oczekiwania i perspektywy

6-7 września 2023 r. w Bukareszcie odbędzie się ósmy szczyt Inicjatywy Trójmorza (The Three Seas Initiative, 3SI). W trakcie spotkania mogą zostać podjęte decyzje kluczowe dla wyznaczenia kierunku rozwoju tej platformy współpracy regionalnej w najbliższych latach: od zacieśnienia współpracy w zakresie bezpieczeństwa przez potencjalne rozszerzenie 3SI o nowe państwa...

Więcej →